Tiết kiệm điện - bài toán sống còn

Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai trực thuộc Công ty TNHH Thương mại Đông Nam Á, có nhà máy sản xuất phốt pho vàng đặt tại cụm công nghiệp Tằng Loỏng, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, được đưa vào vận hành năm 2008, công suất lắp đặt ban đầu là 8000 tấn/năm. Sản phẩm chính của Nhà máy là phốt pho vàng, chủ yếu được tiêu thụ ở thị trường nước ngoài.

Phốt pho vàng là nguyên liệu quan trọng trong các ngành công nghiệp ứng dụng. Từ phốt pho vàng đã được chế biến ban đầu, người ta sản xuất ra các dẫn xuất của phốt pho vàng sử dụng trong rất nhiều ngành khác nhau như để sản xuất trực tiếp ra chất hóa dẻo, thuốc trừ sâu, phụ gia dầu bôi trơn cho máy bay, ô tô, dầu tuabin, chất phát tín hiệu trong quân sự, sử dụng trong công nghiệp luyện kim, làm thuốc hàn, chất sấy khô dùng để tinh chế các phân đoạn chưng cất dầu mỏ, tinh chế đường, sản xuất đồ sứ, thủy tinh, sử dụng trong công nghiệp dệt, làm mềm nước, chống bám cặn trong thiết bị truyền nhiệt, chất tẩy rửa tổng hợp, sản xuất dược phẩm, dùng trong kỹ thuật phim ảnh, điều chỉnh độ nhớt dung dịch khoan, nuôi cấy men làm bánh mỳ, dùng trong công nghiệp giấy....


Sản phẩm phốt pho vàng sau chế biến của Công ty

Sản lượng phốt pho vàng trên thế giới đạt khoảng 1,5 triệu tấn/năm. (số liệu năm 2004). Trong đó Trung Quốc chiếm 75%, Ca dăc xtan 13%, Mỹ 8%, Tây Âu 6%, Nga 4%, phần còn lại là của Ấn Độ. Những nhà sản xuất phốt pho vàng hàng đầu trên thế giới là Monsanto (Mỹ), Thermphos (Hà Lan) và Kazphosphate (Ca dắc xtan). Trung Quốc chiếm sản lượng lớn nhưng lại sản xuất với quy mô nhỏ.

Việt Nam là nước duy nhất tại Đông Nam Á có nguồn quặng Apatit (nguyên liệu cơ bản để sản xuất phốt pho vàng) dồi dào. Vì thế hoạt động sản xuất phốt pho vàng đã được quan tâm nghiên cứu triển khai từ rất sớm. Đến năm 1986, Công ty Thiết kế Công nghiệp Hóa chất đã chế tạo thành công một dây chuyền lò điện công suất 50 tấn/năm để sản xuất ra phốt pho vàng. Năm 1999, tại Tằng Loỏng (Lào Cai), Công ty Apatit Việt Nam đã lắp đặt hoàn chỉnh dây chuyền sản xuất photpho vàng đầu tiên của Việt Nam theo công nghệ lò điện công suất 2.000 tấn/ năm, sử dụng nguyên liệu là quặng apatit của Lào Cai.


Một dây chuyền sản xuất phốt pho vàng tại KCN Tằng Loỏng – Lào Cai

Hiện nay, Khu công nghiệp Tằng Loỏng trở thành trọng điểm của cả nước về sản xuất phốt pho vàng. Việc nâng công suất và đi vào vận hành thêm nhiều nhà máy sản xuất phốt pho vàng thời gian qua làm sản lượng phốt pho tại KCN Tằng Loỏng gia tăng đáng kể. Năm 2012 chỉ có 04 nhà máy sản xuất với tổng công suất gần 40.000 tấn/năm, tính đến thời điểm hiện tại KCN Tằng Loỏng có 05 nhà máy sản xuất phốt pho vàng với tổng công suất 55.000 tấn/năm. Trong thời gian tới, khi các nhà máy nâng công suất đi vào hoạt động ổn định, tổng công suất sản xuất phốt pho vàng trong KCN Tằng Loỏng sẽ đạt 60.000 tấn/năm.

Với tình hình phát triển mạnh mẽ công nghệ sản xuất phốt pho vàng, việc quản lý sản xuất hiệu quả, giảm chi phí là một yêu cầu vô cùng bức thiết đặt ra cho các công ty. Lãnh đạo Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai sớm nhận thức rõ vấn đề này nên đã tìm các biện pháp nâng cao hiệu quả, giảm chi phí sản xuất. Bên cạnh nâng cao hiệu suất thu hồi sản phẩm thì việc giảm chi phí năng lượng là bài toán quan trọng cần ưu tiên giải quyết, bởi chỉ riêng chi phí điện năng đã chiếm tới 70% giá thành sản phẩm, với mức tiêu thụ từ 14.000 – 18.000 kWh/tấn photpho vàng.

Tham gia Chương trình 712 của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng với nhiệm vụ xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 50001:2011, Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai kỳ vọng tìm ra được hướng đi đúng đắn trong việc kiểm soát việc sử dụng điện năng sao cho có hiệu quả nhất, góp phần làm giảm chi phí trong sản xuất, tăng sức cạnh tranh.

Hai năm tiết kiệm 10 tỷ đồng

Được sự hỗ trợ của đơn vị tư vấn – Viện Năng suất Việt Nam (VNPI), và đơn vị chứng nhận – Trung tâm Chứng nhận Phù hợp (QUACERT), Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai đã xây dựng và bước đầu đưa hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001:2011 áp dụng vào hoạt động sản xuất phốt pho vàng. Sau một thời gian triển khai, ý thức tiết kiệm năng lượng của cán bộ, công nhân trong Công ty được nâng lên đáng kể. Chính vì vậy, hàng loạt các biện pháp cải thiện năng lượng đã được chính các kỹ sư vận hành của Công ty đề xuất.

Kết quả điển hình là cải tiến chế độ vận hành thiết bị. Trước đây, lò được vận hành với công suất thấp hơn công suất thiết kế, cộng thêm việc dừng từng bộ phận của tổ hợp lò với những nguyên nhân khác nhau làm giảm hiệu suất lò và tăng hệ số tiêu hao điện năng cho 1 tấn sản phẩm. Khi triển khai các bước áp dụng theo ISO 50001, các kỹ sư vận hành đã quan sát, theo dõi dữ liệu và phân tích kỹ từng yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng năng lượng, do đó đã phát hiện ra hiện tượng này. Mọi nguyên nhân đã được đưa ra phân tích, từ đó phân xưởng sản xuất đã từng bước duy trì ổn định chế độ điện của lò, yêu cầu công nhân vận hành tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành của hệ thống lò và tuân theo biểu đồ nạp liệu, tháo xỉ và phero phốt pho để đạt được mục tiêu tối ưu hóa các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật.

Cán bộ Kỹ thuật của Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai kiểm tra chất lượng nguyên liệu trước khi vào lò

Nhóm giải pháp thứ hai tập trung vào chất lượng nguyên liệu đầu vào, mà trước tiên là quặng phốt phát, do chất lượng nguyên liệu cũng có ảnh hưởng lớn đến hệ số tiêu hao điện năng. Hiện tại, nguồn quặng Apatit bắt đầu suy giảm do nhiều nhà máy cùng nâng công suất và lắp thêm dây chuyền, Công ty phải chuyển sang sử dụng quặng loại II (chứa 20-22% P₂O₅ thay thế cho quặng 23,5%  loại I trước đây). Việc chuyển đổi nguyên liệu như vậy làm hệ số tiêu hao điện năng tăng 7-10%.

Để sản xuất phốt pho vàng có hiệu quả, Công ty đã chú ý hơn tới việc chuẩn bị tốt nguyên liệu ban đầu. Việc xử lý tốt nguyên liệu cho phép giảm tới 10% hệ số tiêu hao điện năng, giảm chỉ tiêu về than cốc, giảm lượng khí thải, giúp cho các thiết bị lọc điện và ngưng tụ vận hành thuận lợi hơn. Phòng Kỹ thuật của Công ty cũng đã đề xuất các đơn phối liệu phối trộn phù hợp giữa quặng loại I và quặng loại II giúp cho sản phẩm vẫn đạt chất lượng nhưng điện năng tiêu thụ giảm đáng kể.

Việc đánh giá tuân thủ các yêu cầu pháp luật liên quan đến năng lượng cũng giúp cho Công ty có những hành động quyết liệt hơn trong công tác quản lý năng lượng. Là đơn vị sử dụng năng lượng trọng điểm theo Quyết định số 1535/QĐ-TTg ngày 28/8/2014, Công ty đã tiến hành chỉ định chức danh Người quản lý năng lượng, lập kế hoạch tiết kiệm năng lượng hàng năm và năm năm, xây dựng lộ trình kiểm toán năng lượng.

Thành quả thu được sau hơn 2 năm xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý năng lượng rất đáng kể. Năm 2014, số liệu điện năng tiết kiệm so với dữ liệu cơ sở năm 2013 là 4.161.561 kWh, tỷ lệ tiết kiệm điện đạt 4,26% so với dự kiến, tương đương với 6.507.467.615 đồng (đơn giá tạm tính theo quyết định 2556/QĐ-BCT). Năm 2015, chỉ sau 3 tháng, lúc này Công ty đã vận hành thêm lò 2, số liệu tiết kiệm lên tới  2.055.569 kWh, tỷ lệ tiết kiệm đạt 8,26% so với dự kiến, tương đương với 3.214.310.375 đồng



Có được thành quả trên, bên cạnh nỗ lực của cán bộ nhân viên Công ty, còn phải kể đến sự hỗ trợ rất đắc lực từ đội ngũ chuyên gia tư vấn và chuyên gia đánh giá giúp Công ty tiếp cận với một hệ thống quản lý còn rất mới mẻ nhưng tiên tiến, rất phù hợp với nhu cầu của các doanh nghiệp Việt Nam. Các chuyên gia tư vấn đã đào tạo và hướng dẫn rất nhiều công việc cụ thể, chi tiết, cùng đội ngũ nhân viên của Công ty phân tích, tính toán để đề ra các biện pháp tiết kiệm năng lượng. Sau này, chính đội ngũ chuyên gia đánh giá đã giúp tính toán lại, khẳng định các số liệu và giúp chỉ ra những sai sót về phương pháp tính toán cũng như xây dựng đường cơ sở năng lượng, từ đó giúp Công ty định hướng lại các quá trình quản lý năng lượng và điều hành sản xuất, và thu thập được các dữ liệu đảm bảo độ tin cậy. Qua hai lần đánh giá, Công ty đã được Trung tâm Chứng nhận Phù hợp thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cấp giấy chứng nhận được công nhận quốc tế.


Hoạt động đánh giá chứng nhận Hệ thống quản lý năng lượng theo ISO 50001:2011 tại Công ty do các chuyên gia QUACERT thực hiện.
         Như vậy chỉ tính riêng chi phí điện năng, sau 1 năm 3 tháng áp dụng Công ty đã tiết kiệm được gần 10 tỷ đồng.

Việc được lựa chọn là mô hình thí điểm xây dựng, áp dụng và chứng nhận hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 50001:2011 với sự hỗ trợ của Chương trình 712 do Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thực hiện đã giúp cho Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai thành công trong việc tiết kiệm điện năng, cắt giảm chi phí, giúp Công ty vững vàng trong việc đối mặt với bối cảnh kinh tế chậm phục hồi như hiện nay. Việc sử dụng năng lượng hiệu quả hơn tại Công ty cũng làm giảm phát thải khí nhà kính, góp phần vào công cuộc chống biến đổi khí hậu của Chính phủ Việt Nam. Đồng thời nâng cao vị thế và hình ảnh đơn vị trong con mắt của khách hàng nước ngoài và các đơn vị sản xuất phốt pho vàng trong nước.

Với kết quả rất đáng khích lệ nêu trên, cán bộ và công nhân Công ty TNHH Đông Nam Á Lào Cai quyết tâm duy trì có hiệu lực và hiệu quả hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 50001:2011. Việc đưa lò 2 vào vận hành từ cuối năm 2014 khi hệ thống quản lý năng lượng đã được áp dụng cũng là thành công của Công ty, giúp cho việc kiểm soát năng lượng tại lò 2 được thực hiện nghiêm túc và triệt để. Công ty cũng đã tiến hành ký hợp đồng với đơn vị kiểm toán năng lượng, dự kiến sau quá trình kiểm toán được thực hiện vào quý 3/2015, các chuyên gia năng lượng sẽ đề xuất thêm nhiều biện pháp kỹ thuật nhằm giúp Công ty tiết kiệm điện nhiều hơn, sử dụng điện hiệu quả hơn.