Ngoài ra, Việt Nam cũng xây dựng tiêu chuẩn rất mới về yêu cầu đối với tổ chứng nhận Halal. Như vậy, chúng ta cũng bắt đầu có những bước xây dựng tiêu chuẩn Việt Nam về Halal và định hướng tiếp tục xây dựng tiêu chuẩn cho những nhóm sản phẩm chủ lực, hướng đến thị trường xuất khẩu tiềm năng, làm sao để tiêu chuẩn Việt Nam hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế.

Liên quan đến hoạt động đánh giá sự phù hợp, hiện nay yêu cầu pháp lý cho hoạt động chứng nhận và đánh giá sự phù hợp, hoạt động thử nghiệm thực hiện theo Luật TC&QCKT, Luật CLSPHH. Cụ thể, Nghị định 107/CP-NĐ của Chính phủ quy định các tổ chức chứng nhận, tổ chức đánh giá sự phù hợp, tổ chức thử nghiệm đều phải đăng ký hoạt động và tuân thủ theo quy định của pháp luật. Hiện nay, Việt Nam có nhiều tổ chức làm các hoạt động chứng nhận tuy nhiên hệ thống và cách thức chưa theo được yêu cầu và chuẩn mực quốc tế. Chính vì vậy, Tổng cục TCĐLCL đang đề xuất xây dựng Nghị định quản lý tiêu chuẩn đo lường chất lượng về lĩnh vực Halal.

Ngoài ra, để chứng nhận của chúng ta được chấp nhận ở thị trường các nước Hồi giáo, Tổng cục TCĐLCL cũng tăng cường hợp tác quốc tế với các nước để đạt được thỏa thuận thừa nhận song phương giữa Việt Nam với các nước Hồi giáo. Hiện nay chúng ta đã ký kết MoU với Iran, sắp tới là UAE và một số nước Hồi giáo khác.

MC: Đối với tổ chức chứng nhận hoạt động trong lĩnh vực Halal sẽ có những thuận lợi và khó khăn nào? Ông có đề xuất gì về cơ chế, chính sách cho các tổ chức chứng nhận hay không?

Ông Mohamed Omar: Về mặt thuận lợi, hiện doanh nghiệp có sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Halal hầu hết là doanh nghiệp kinh doanh nông sản, đây là mặt hàng thế mạnh của Việt Nam. Việc hàng hoá chủ yếu là nông sản cũng tạo thuận lợi cho quá trình mà các tổ chức chứng nhận tiến hành đánh giá sự phù hợp nguyên liệu đầu vào xem nguyên liệu đó có chuẩn Halal hay không, dễ dàng trong việc truy xuất nguồn gốc nguyên liệu này.

Đặc biệt, không ít doanh nghiệp có sản phẩm phục vụ cho thị trường Halal đã tiến hành đào tạo cho công nhân, nhân viên làm việc tại doanh nghiệp thông tin, kiến thức về Halal. Điều này tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc áp dụng, tuân thủ quy định về Halal ngay trong quá trình sản xuất.

Về khó khăn, hiện nay hiểu biết của doanh nghiệp về nhu cầu thị trường, văn hoá người Hồi giáo chưa nhiều. Trong khi đó, văn hoá, lối sống, văn hoá kinh doanh của người Hồi giáo lại có nhiều sự khác biệt. Đối với các thông tin mà doanh nghiệp còn chưa hiểu rõ về Halal, về nhu cầu thị trường Halal, tôi cho rằng, thông qua các đề án trong tương lại mà Chính phủ thực hiện, doanh nghiệp sẽ dần nắm bắt được vấn đề này. Tuy nhiên, đối với văn hoá của người Hồi giáo, tự bản thân doanh nghiệp cần phải có sự trau dồi, nghiên cứu sâu hơn.

Còn đối với các tổ chức chứng nhận Halal hiện nay cũng gặp một số khó khăn. Ví dụ như việc các quốc gia nhập khẩu liên tục thay đổi và có những quy định, yêu cầu ràng buộc mới khiến đôi khi các tổ chức chứng nhận không kịp cập nhật hoặc thời gian quá ngắn không kịp thay đổi theo. Từ đó dẫn đến việc thông tin, hướng dẫn cho doanh nghiệp gặp khó khăn, chậm trễ.

Giả sử nếu một tổ chức chứng nhận có chứng nhận chưa được cơ quan thẩm quyền của nước nhập khẩu phê duyệt, chưa được công nhận, thừa nhận thì chứng nhận Halal do tổ chức đó cấp sẽ không được chấp nhận, từ đó dẫn tới việc hàng hoá mắc kẹt tại cảng.

Hiện nay, tại Việt Nam có tới 18 tổ chức chứng nhận về Halal. Mặc dù có nhiều tổ chức quảng bá rằng họ được công nhận, thừa nhận tại nhiều quốc gia, tuy nhiên, trên thực tế đó là thông tin sai sự thật. Những tổ chức này đã làm náo loạn thị trường chứng nhận, làm cho hàng hoá Việt Nam bị hạn chế sang các nước Hồi giáo. Doanh nghiệp khi làm chứng nhận Halal nhưng không chuẩn sẽ không được chấp thuận cho sản phẩm vào thị trường Halal, từ đó dẫn tới việc bị cấm, thậm chí còn kéo theo việc cả ngành hàng bị cấm.

Trường hợp của Nhật Bản là một ví dụ. Tại quốc gia này 5 năm trước đã diễn ra tình trạng có quá nhiều tổ chức chứng nhận nhưng không có sự quản lý nên gây ra sự náo loạn hoạt động chứng nhận, khiến hàng loạt doanh nghiệp không thể xuất khẩu hàng hoá sang thị trường Halal. Trong tương lai, nếu không quản lý tốt, Việt Nam rất có thể sẽ phải đối diện với tình trạng này.

Về mặt giải pháp, Chính phủ cần quản lý chặt các tổ chức chứng nhận Halal nhất là theo Nghị định 107/2016 NĐ-CP, đẩy mạnh việc công nhận và thừa nhận quốc tế trong việc cấp, đánh giá chứng nhận Halal cho doanh nghiệp.

MC: Là một trong những doanh nghiệp đã đặt chân vào thị trường Hồi giáo, tạo dựng được uy tín và thương hiệu tại đây, bà có thể chia sẻ kinh nghiệm của Nafoods khi tham giao vào sân chơi này?

Bà Hồ Thị Loan: Đối với Nafoods, dựa trên hạng mục sản phẩm, thị trường sẽ có những thuận lợi, khó khăn và ưu tiên riêng khi áp dụng tiêu chuẩn này. Đơn cử, sản phẩm nước ép, trái cây đông lạnh và những sản phẩm tự nhiên, nguyên chất, nguyên liệu sử dụng không có Haram, được sản xuất theo quy trình đảm bảo chất lượng nên dễ dàng được cấp chứng nhận Halal. Còn các sản phẩm trái cây sấy hay đóng hộp có sử dụng các thành phần bổ sung như đường thì việc đánh giá sẽ yêu cầu nghiêm ngặt hơn. Như đường sử dụng phải có chứng nhận Halal và chứng nhận đó phải được đơn vị uy tín cấp.

Sản phẩm của Nafoods Group đã thâm nhập thành công vào thị trường Halal.

Ngoài ra, quy trình sản xuất được giám sát và đánh giá chặt chẽ, khi cần thiết phải điều chỉnh quy trình để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định của tiêu chuẩn. Và Halal không chỉ đơn thuần là tiêu chuẩn áp dụng cho những sản phẩm phân phối ở thị trường Hồi giáo mà đã trở thành một trong những tiêu chuẩn chính yếu trong hệ thống quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm của Nafoods.

MC: Như vậy, Việt Nam hiện đã ban hành các tiêu chuẩn quốc gia về lĩnh vực Halal. Vậy, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia đã hỗ trợ doanh nghiệp như thế nào khi thâm nhập vào thị trường Halal?

Ông Trần Quốc Dũng: Hiện nay trong các nước Hồi giáo chưa có được bộ tiêu chuẩn chung và hài hòa về tiêu chuẩn Halal, cho nên mỗi khu vực sẽ có tiêu chuẩn riêng. Một trong những khó khăn của Việt Nam khi xây dựng tiêu chuẩn phải đáp ứng được các yêu cầu đó, vì vậy hướng ưu tiên là xây dựng tiêu chuẩn cho những thị trường lớn và tiềm năng, sẽ theo hướng hài hòa và tối đa.

Một hướng nữa đó là các cơ sở dịch vụ thân thiện với người Hồi giáo, tiêu chuẩn và chuẩn mực với người Hồi giáo sẽ thấp so với tiêu chuẩn, chuẩn mực với yêu cầu nghiêm ngặt của Halal. Tức là một cơ sở dịch vụ không hoàn toàn do người Hồi giáo điều hành và họ có thể có phục vụ những sản phẩm Halal và sản phẩm khác, tuy nhiên phải có sự phân tách sản phẩm để không có sự lẫn lộn các sản phẩm với nhau.

Đây cũng là cách mà chúng ta có thể làm được và cách thức doanh nghiệp đang hướng đến, việc áp dụng tiêu chuẩn Halal của Việt Nam sẽ giúp doanh nghiệp bước đầu nhận thức được các yêu cầu cơ bản trong sản xuất sản phẩm Halal. Từ đó, dễ dàng đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn Halal của các quốc gia khác.

MC: Xin được hỏi đại diện Nafoods Group, khi đạt chứng nhận Halal doanh nghiệp Việt sẽ có lợi thế cạnh tranh ra sao?

Bà Hồ Thị Loan: Như tôi đã chia sẻ ngay từ đầu, Halal là tiêu chuẩn quy định sản xuất và đảm bảo an toàn chất lượng sản phẩm cho người Hồi giáo. Điều đó có nghĩa là doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội mở rộng, phát triển và tạo lập uy tín đối với thị trường người Hồi giáo chiếm đến 25% dân số thế giới.

Tiêu chuẩn Halal cũng giúp doanh nghiệp nâng cao hơn nữa hệ thống quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm, tạo ra các sản phẩm tốt và có lợi cho sức khoẻ. Điều này hầu hết khách hàng đều nhận thức được và đánh giá cao doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn nói trên, và ngày càng nhiều người tiêu dùng ngoài Hồi giáo thích sử dụng sản phẩm Halal vì những lý do như trên.

MC: Được biết, Tổng cục TCĐLCL (Bộ KH&CN) đang xây dựng Đề án thành lập Trung tâm Chứng nhận Halal Quốc gia, vậy lộ trình thực hiện đang được tiến hành ra sao? Trung tâm sẽ hỗ trợ như thế nào cho các doanh nghiệp khi thâm nhập vào thị trường Hồi giáo, thưa ông?

Ông Trần Quốc Dũng: Tổng cục TCĐLCL đang thực hiện nhiệm vụ thành lập Trung tâm Chứng nhận Halal Quốc gia. Dự thảo Đề án thành lập Trung tâm Chứng nhận Halal Quốc gia đã được hoàn thành và đang trình xin ý kiến Bộ Khoa học và Công nghệ để gửi lấy ý kiến các Bộ, ngành lần 2.

Việc thành lập Trung tâm có ý nghĩa rất lớn, sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận tiêu chuẩn Halal của các thị trường khác nhau thông qua việc cung cấp thông tin chính xác về sản phẩm, thị trường tiêu thụ sản phẩm Halal cũng như các quy định, yêu cầu để có thể thâm nhập sâu vào thị trường Halal thế giới và chứng nhận Halal – một điểm nghẽn lớn nhất để xuất khẩu sản phẩm Halal Việt Nam vào thị trường toàn cầu.

Trung tâm Chứng nhận Halal Quốc gia sẽ thực hiện đăng ký công nhận/chỉ định của cơ quan Hồi giáo các nước ((JAKIM (Malaisia), MUI (Indonesia), GAC (UAE),…) để có thể cung cấp đa dạng dịch vụ chứng nhận Halal. Dịch vụ của Trung tâm sẽ thuận lợi hơn và giá cả hợp lý hơn so với dịch vụ chứng nhận của các tổ chức nước ngoài, góp phần năng cao tính cạnh tranh về giá thành sản phẩm Halal Việt Nam.

MC: Thưa quý vị và các bạn!

Có thể nói, nhu cầu đối với sản phẩm được chứng nhận Halal đang ngày một gia tăng. Tại Việt Nam, nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, ranh giới giữa các quốc gia dần được xóa mờ bởi sự hội nhập về văn hóa, kinh tế sâu rộng. Chứng nhận Halal sẽ đóng vai trò như chiếc chìa khóa giúp các sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập vào thị trường các quốc gia Hồi giáo và những quốc gia, vùng lãnh thổ có người Hồi giáo.

Hy vọng, với những thông tin được cung cấp trong chương trình tọa đàm hôm nay, các doanh nghiệp sẽ nhanh chóng nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức để mở rộng thị trường cùng với chứng nhận Halal.

Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn các vị khách mời đã tham gia chương trình tọa đàm của chúng tôi ngày hôm nay, cảm ơn quý vị và các bạn đã quan tâm theo dõi. Xin kính chào tạm biệt và hẹn gặp lại!